Hệ thống tài chính giống như một “chiếc lưới đánh cá” với các bộ phận đan xem nhau chằng chịt. Điều đó khiến chúng ta trở thành những “chú gà mắc tóc” khi phải phân tích cơ cấu và tháo gỡ các thành phần của hệ thống tài chính. Bài viết này sẽ chia sẻ với bạn hệ thống tài chính là gì, sơ đồ hệ thống tài chính bao gồm những thành phần nào, cùng 4 vai trò và chức năng của hệ thống tài chính trong nền kinh tế.
Hệ Thống Tài Chính Là Gì?
Hệ thống tài chính là tổng thể các bộ phận tài chính cùng với sự vận động của các nguồn vốn trong các lĩnh vực kinh tế khác nhau có mối liên hệ tác động lẫn nhau trong việc hình thành, chuyển giao và sử dụng các quỹ tiền tệ của các chủ thể kinh tế.
Như chúng ta đã biết, Thị trường tài chính là nơi diễn ra các giao dịch mua bán các tài sản tài chính, để thông qua đó, vốn được chuyển giao từ chủ thể cung vốn đến chủ thể cầu vốn.
Để thực hiện được các giao dịch trên thị trường tài chính một cách hợp lệ, hợp pháp, thuận lợi, tiết kiệm, hiệu quả, đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia thì cần có các quy định, quy tắc, hướng dẫn, các phương tiện để chỉ đạo nội dung và cách thức thực hiện, đó chính là Cơ sở hạ tầng về tài chính.
Hay nói cách khác, Cơ sở hạ tầng về tài chính là một trong những tác nhân đóng vai trò hướng dẫn, chỉ đạo, chi phối các hoạt động, giao dịch trên thị trường tài chính.
Các giao dịch mua bán các tài sản tài chính có thể thực hiện trực tiếp giữa những chủ thể với nhau,
hoặc bán trực tiếp (thông qua các định chế tài chính bán trung gian), hoặc gián tiếp (thông qua các định chế tài chính trung gian).
Khi các giao dịch diễn ra theo kênh bán trực tiếp hoặc gián tiếp thì sẽ có sự tham gia của các Định chế tài chính.
Tổng hòa các mối quan hệ giữa các bộ phận gồm
– Thị trường tài chính, Định chế tài chính và Cơ sở hạ tầng về tài chính ;
– Cùng với sự vận động của các nguồn vốn trong các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế (có mối liên hệ tác động lẫn nhau trong việc hình thành, chuyển giao và sử dụng các quỹ tiền tệ) đã tạo nên Hệ thống tài chính.
Sơ Đồ Hệ Thống Tài Chính
Cấu trúc của Hệ thống tài chính được thể hiện qua sơ đồ sau:
Trong đó:
– Thị Trường Tài Chính là nơi diễn ra các giao dịch mua bán các tài sản tài chính, để thông qua đó, vốn được chuyển giao từ chủ thể cung vốn đến chủ thể cầu vốn. Để tìm hiểu về cấu trúc Thị trường tài chính mời bạn tham khảo Bài viết này.
– Định Chế Tài Chính là một loại hình doanh nghiệp có tài sản chủ yếu là các tài sản tài chính, hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tài chính tiền tệ.
Các định chế tài chính đóng vai trò trung gian trong quá trình chuyển giao vốn từ chủ thể cung vốn sang chủ thể cầu vốn, thực hiện các hoạt động huy động tiết kiệm, tài trợ đầu tư và cung cấp các dịch vụ khác về tài chính như đổi tiền, quản lý danh mục đầu tư, bảo lãnh tài chính, thuê mua tài chính v.v…
– Cơ Sở Hạ Tầng Về Tài Chính là nền tảng để các chủ thể kinh tế lập kế hoạch và thực hiện các giao dịch tài chính thông qua thị trường tài chính và các trung gian tài chính.
Các thành phần của cơ sở hạ tầng về tài chính có thể kể đến như: nguồn nhân lực, hệ thống luật pháp về kinh tế tài chính, hệ thống thông tin – liên lạc, hệ thống thanh toán, hệ thống dịch vụ chứng khoán, các hiệp định kinh tế, các đạo luật thương mại, các dàn xếp thương mại,…
Xem thêm: Chứng Khoán Là Gì? Phân Loại Và Đặc Điểm Của Chứng Khoán
4 Chức Năng Của Hệ Thống Tài Chính
– Tạo Điều Kiện Thuận Lợi Cho Các Giao Dịch Diễn Ra Hiệu Quả
Các cơ sở hạ tầng về tài chính như hệ thống thanh toán, các quy định của pháp luật, tạo điều kiện cho các giao dịch tài chính diễn ra một cách hợp pháp, đúng quy trình, hiệu quả, tiết kiệm thời gian và chi phí.
Bằng cách tận dụng sự phát triển của công nghệ thông tin liên lạc và thanh toán (vệ tinh, cáp quang, máy fax…) mà các chủ thể cung cầu vốn có thể dễ dàng gặp nhau và chuyển giao vốn cho nhau nhanh chóng, dễ dàng hơn, tiết kiệm được các khoản chi phí lớn như chi phí nghiên cứu, chi phí thanh toán, chi phí thu thập thông tin, chi phí tìm gặp.
– Nâng Cao Năng Suất Và Tạo Điều Kiện Cho Tăng Trưởng Kinh Tế
Trong bất kỳ nền kinh tế nào cũng luôn tồn tại mâu thuẫn giữa nhu cầu vô hạn của con người và sự khan hiếm của các nguồn lực.
Chính vì vậy, các nền kinh tế luôn phải tìm cách đáp ứng đủ nhu cầu nhưng các nguồn lực vẫn được sử dụng tiết kiệm và phân bổ hiệu quả.
Với vai trò chủ yếu của mình là dẫn vốn, HTTC giúp chuyển giao các nguồn lực tài chính từ những chủ thể đạt thặng dư đến những chủ thể thiếu hụt
Thông qua đó huy động mọi nguồn lực sẵn có trong xã hội kể cả những nguồn lực nhỏ nhất
Từ đó nâng tổng nguồn lực của nền kinh tế lên cao tạo điều kiện cho gia tăng sản xuất, giảm thiểu thất nghiệp.
Thông qua tác động của Cơ sở hạ tầng về tài chính như tận dụng công nghệ thông tin, hệ thống thanh toán, các chính sách lãi suất tín dụng và hệ thống pháp luật… các giao dịch tài chính diễn ra hiệu quả và tiết kiệm chi phí giao dịch.
Cuối cùng, giúp tiết kiệm nguồn lực và kích thích các doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn vay hiệu quả hơn để nâng cao năng suất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
– Sàng Lọc Và Kích Thích Doanh Nghiệp Kinh Doanh Hiệu Quả
Trên thị trường thường có 2 loại doanh nghiệp là những doanh nghiệp hiệu quả với những dự án tốt và những doanh nghiệp kém hiệu quả với những dự án xấu.
Chính cơ chế thị trường sẽ chọn ra những doanh nghiệp hiệu quả với những dự án tốt để tài trợ nguồn lực tài chính với mức giá cả rẻ hơn.
Những doanh nghiệp khác nếu muốn huy động được nguồn lực tài chính lớn với giá rẻ hơn trong xã hội thông qua HTTC thì không còn cách nào khác là phải tiến hành sản xuất kinh doanh hiệu quả và lành mạnh.
– Đảm Bảo Sự Công Bằng Về Lợi Ích Cho Các Chủ Thể Kinh Tế
Nếu không có HTTC thì khó có thể xác định được cung cầu về vốn, từ đó không thể hình thành được giá cả của vốn cũng như lợi ích cho các chủ thể kinh tế
Dẫn tới nảy sinh tình trạng thông tin bất cân xứng, giá cả không hợp lý làm cho lợi nhuận không được phân chia công bằng. Lợi nhuận của chủ thể này có được dựa trên sự thiệt hại của chủ thể khác.
Thông qua các đợt đấu giá tập trung và công khai, HTTC giúp các nguồn cung và nguồn cầu vốn gặp nhau một cách đầy đủ và được xác định rõ ràng
Từ đó, cơ chế thị trường sẽ hình thành nên mức giá cả tốt nhất cũng như lợi ích cho các chủ thể cung – cầu vốn, đồng thời lợi ích này cũng được phân chia công bằng cho các bên tham gia.
Xem thêm: Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì? Các Loại Chứng Khoán Phái Sinh
Kết Luận
Rõ ràng rằng, hệ thống tài chính có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế.
Chính nhờ sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa các thành phần của thị trường tài chính, cơ sở hạ tầng tài chính, định chế tài chính cùng dòng chảy của vốn mà hệ thống tài chính có thể thực hiện các vai trò quan trọng như góp phần tăng trưởng kinh tế, kích thích doanh nghiệp phát triển, bảo vệ quyền lợi kinh tế…
Hy vọng sau bài viết này bạn đã biết được hệ thống tài chính là gì, nắm được sơ đồ của hệ thống tài chính cùng 4 vai trò, chức năng của hệ thống tài chính trong nền kinh tế.
Nếu bạn phát hiện cấu trúc hay vai trò của hệ thống tài chính đã nêu còn thiếu sót gì thì hãy góp ý với tác giả để bài viết được hoàn thiện hơn nhé!
Chúc bạn thành công!
